قدیمی‌ترین زندان بزرگ، در تهران، زندانی به نام انبار شاهی بود که در زیر نقارخانه ارک(محل فعلی بانک ملی بازار) قرار داشت و زیر نظر حاجب‌الدوله(رئیس تشریفات) اداره می‌شد.

 در گذشته حبس جزء مجازات‌ها نبود بلکه وسیله‌ای برای از میان بردن بی‌سر و صدای اشخاص بلند مرتبتی بود که وجودشان برای کشور و یا پادشاه خطر داشت و قلعه‌ها، زندان‌هایی که بنا می‌شد،  پادشاهان و حکمرانان مخالفین خود را در آنجا زندانی و سپس به وضع فجیع از بین می‌بردند.  

قلعه مستحکمی در گل گرد (در مشرق شوش‌تر در خوزستان) بود که «گیل گرد یا اندهشن» نام داشت و آن را «انوشبرد یا قلعه فراموشی» نیز می‌خواندند زیرا نام زندانیان و حتی آن مکان را کسی نبایستی بر زبان می‌راند.

در تاریخ نقل شده که قباد پادشاه ایران به مذهب مزدک گروید، بنجیاء و روحانیون اجتماع کرده او را خلع و جاماسب برادر او را بر تخت نشاندند جاماسب برادر خود قباد را (در سال ۴۹۸ میلادی) در قلعه فراموشی حبس کرد و پس از فتح مسلمین نیز هر حاکم و صاحب نفوذ در حوزه قدرت خود، محلی را برای حبس کردن افراد بنا نموده و متهمین را در آنجا نگهداری می‌کرد. زندانیان وضع رقت باری داشتند.  

غذای زندانیان بسیار ناچیز بود. مردم به عنوان نذر، گاهی از سوراخ زندان غذا و خوراکی برای زندانیان می‌انداختند. اصلاح سر و صورت، حمام و نظافت وجود نداشت. زندانیان ده الی چهارده نفری به وسیله زنجیری که دارای طوف‌های متعدد آهنی بود به هم متصل می‌شدند و انتهای زنجیر را از سوراخ درب اطاق زندان به خارج برده و به وسیله میخ آهنی بزرگی مانند افسار به زمین می‌کوبیدند.

فاصله طوف‌ها از هم ۱۰ سانتی متر بود و به هر یک از زندانیان دو شاخه چوبی به طول ۲۵ الی ۳۰ سانتی متر داده می‌شد تا هنگام خستگی و فشار زنجیر در گردن، آن را زیر طوق قرار دهند تا از سنگینی آن کاسته شود. زندانیان هنگام قرار دادن طوق به گردن خویش آن را می‌بوسیدند زیرا معروف است که حضرت موسی ابن جعفر علیه السلام، در زندان هارون الرشید مدتی در زنجیر بوده است برای جلوگیری از فرار زندانیان، وسط قلعه چوبی به طول ۶۰ و به قطر ۲۰ سانتی متر را به اندازه کف پای زندانی تراشیده و پای زندانی را در آن قرار می‌دادند و بعد قطعه چوبی را به وسیلهٔ میخ‌های بزرگی که به «گل می‌خ» معروف بود روی آن می‌کوبیدند تا مانع خروج پا از آن شود.  

در سال ۱۲۹۲ شمسی دولت ایران به منظور سر و سامان دادن به وضع (نظمیه) شهربانی کشور، عده‌ای مستشار از کشور سوئد استخدام کرد. مستشاران سوئدی ابتدا نظام نامه محابس (آین‌نامه زندان‌ها) را تهیه کردند که در سال ۱۲۹۸ شمسی به تصویب هیئت دولت رسید. در این آیین‌نامه، زجر بدنی و زنجیر کردن زندانیان ممنوع شد.  

در دوره سرتیپ درگاهی رئیس شهربانی وقت، نظام نامه تشکیلات محابس و توقیف‌گاه‌ها و وظایف مامورین و مستخدمین آن‌ها تهیه و در ۳۱ شهریور ماه ۱۳۰۷ شمسی به تصویب هیئت وزیران رسید و در‌‌ همان سال، نظام نامه (آیین نامه) اجرای حکم اعدام نیز تصویب و به مورد اجرا گذاشته شد.  

در سال ۱۳۰۸ شمسی، اولین زندان ایران (زندان قصر) جهت نگهداری ۶۰۰ نفر محکوم بنا شد. پس از شهریور ۱۳۲۰ تحت تاثیر علل ناشی از جنگ جهانی دوم، به تعداد بزهکاران ایران مانند اکثر کشورهای جهان افزوده شد و زندان‌ها را با کمبود جا مواجه ساخت.  

در ۲۱ مهرماه ۱۳۴۷ اولین آیین‌نامه زندان‌ها با توجه به اصول علم زندان‌ها به تصویب رسید و در سال ۱۳۵۴ آیین نامه مذکور اصلاح شد لکن به علت عدم امکانات، اکثر مفاد آن اجرا ن